„Trasa M-Z. Trasa Muzeum – Zalew Zegrzyński. Estrada Sztuki Nowoczesnej”, od 3 września do 18 października 2015, Muzeum Narodowe w Warszawie.
Nową ekspozycją Muzeum Narodowe w Warszawie włącza się w aktualną dyskusję o roli instytucji kultury w życiu lokalnych społeczności i estetyki przestrzeni publicznej. Dokumentuje ona dzieje i założenia na poły utopijnej warszawskiej inicjatywy podjętej na fali gierkowskiego entuzjazmu w 1971 roku – „Trasy M-Z“, projektu opracowania plastycznego trasy prowadzącej spod głównej siedziby MNW nad Zalew Zegrzyński. Wystawa, przygotowana we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Twórczych „Trzecia Fala”, skłania również do namysłu nad uproszczonymi ocenami kulturalnego dziedzictwa PRL.
Fiat 126p dla każdej rodziny, wczasy w FWP, jeansy z Pewexu i mieszkanie w „wielkiej płycie“ (obowiązkowo z meblościanką) – oto najpopularniejsze emblematy epoki zwanej „dekadą Gierka“. Okres tak zwanego socjalizmu konsumpcyjnego, będący dziś przedmiotem dziedziczonej nostalgii z jednej strony i radykalnej demitologizacji z drugiej, pozostawił po sobie pomniki, takie jak Trasa Łazienkowska, Wisłostrada czy Dworzec Centralny. Twórczy zapał – efekt przyspieszenia rozwoju gospodarczego i otwarcia się na Zachód – przełożył się także na kształt ówczesnego życia kulturalnego.
Wystawa „Trasa Muzeum – Zalew Zegrzyński. Estrada Sztuki Nowoczesnej“ w MNW próbuje uchwycić

i poddać refleksji właśnie ten moment w historii sztuki XX wieku – fascynację szeroko pojętą modernizacją i perspektywami przeobrażeń przestrzeni publicznej. Ekspozycja upamiętnia zorganizowany w Muzeum Narodowym w Warszawie 44 lata temu pokaz projektów aranżacji plastycznej trasy prowadzącej spod głównej siedziby instytucji nad Zalew Zegrzyński. Prezentowany muzealnej publiczności w czerwcu i lipcu 1971 roku plan – owoc pracy kilkudziesięciu artystów, architektów i urbanistów – uwzględniał rozbudowę gmachu przy Alejach Jerozolimskich 3 w stronę skarpy wiślanej oraz utworzenie filii Muzeum w przestrzeni letniska. Proponowany oddział miał specjalizować się w pokazach najnowszych, także awangardowych, dokonań artystycznych; w roli ich pierwszych odbiorców widziano plażowiczów – turystów i wczasowiczów wypoczywających nad Zalewem Zegrzyńskim. Inicjatorami i programotwórcami przedsięwzięcia „Trasa M-Z” byli Marian Bogusz (malarz, rysownik, rzeźbiarz, animator kultury; jego nazwisko wiążemy z większością istotnych projektów doby PRL dotyczących przestrzeni publicznej) i Jerzy Olkiewicz (publicysta, grafik, architekt; poszukiwał związków sztuk plastycznych z  architekturą). W działania włączyły się najważniejsze postaci ówczesnej sceny artystycznej, m. in.: Zbigniew Dłubak, Stefan Gierowski i Rajmund Ziemski.
Fot.
Stefan Gierowski, propozycja zagospodarowania trasy M-Z. Fot. Materiały prasowe MNW