Magda Durda-Dmitruk
Wiosenną porą (15 maja – 15 czerwca 2015) już po raz ósmy odbył się Warszawski Festiwal Fotografii Artystycznej pt. „Common Space”. Gościem honorowym ósmej edycji festiwalu była tym razem - odległa Islandia. W tegorocznej edycji WFFA zaprezentowany został cykl kilkunastu wydarzeń mających na celu z jednej strony przybliżenie fotografii odmiennego kulturowo i estetycznie kraju, z drugiej zderzenie jej z wybranymi obszarami polskiej fotografii. Podczas WFFA 2015 - podobnie do poprzednich edycji – promowana była fotografia jako wypowiedź twórcza. Po raz pierwszy festiwal miał temat przewodni - COMMON SPACE.
Program WFFA 2015 został ograniczony (w porównaniu dopoprzednich edycji) do kilkunastu starannie wyselekcjonowaych i opracowanych wydarzeń. W ramach programu głównego zaprezentowanych zostało sześć wystaw fotografii Islandzkiej (dwie zbiorowe i cztery indywidualne) oraz sześć zbiorowych wystaw polskich (dwie prezentacje były już pokazywane w Reykiawiku w 2014 roku). Ponadto kalendarium wydarzeń wzbogaciło sześć projektów wyłonionych w ramamch konkursowego Programu Open.
Na wydarzenia islandzkie składały się: prezentacja „Relooking - Icelandic Landscape Photography“ przybliżająca zagadnienia współczesnego pejzażu islandzkiego poddanego ponownemu oglądowi przez fotografów średniego i dojrzałego pokolenia (Pétur Thomsen, Inga Sólveig Fridjónsdottir, Spessi, Ingvar Högni Ragnarsson, Einar Falur Ingólfsson, Bjargey Ólafsdóttir). Kosmiczny krajobraz ze szkieletową, skandynawską architekturą oraz zdobyczami współczesnej cywilizacji to specyficzny melanż wzbudzający ogromne kontrowersje, a także częsty temat pogłębionej refleksji islandzkich fotografów. Pytając o granice transformacji natury przez człowieka w pejzażach często wyzbytych tradycyjnie rozumianego piękna, ukazali oni widoki emanujące samotnością, opuszczeniem i obcością.
„Young Icelandic Photography“ (Hallgerður Hallgrímsdóttir, Valdimar Thorlacius, Sigríður Ella Frímansdóttir) była ekspozycją ukazującą tematy, tendencje i obszary zainteresowań trzech młodych islandzkich fotografów. Autorzy skupili się przede wszystkim na fotografii portretowej. Sigga Ella sfotografowała dwadzieścia jeden osób w różnym wieku, różnej płci i charakterze, posiadających jednak pewną cechę wspólną: 21 chromosomów, czyli zespół Downa. Valdimar Thorlacius stworzył niepowtarzalny dokument pustelniczej egzystencjii ludzi żyjących samotnie - z wyboru bądź konieczności - na islandzkiej wsi. Hallgerður Hallgrímsdóttir utrwaliła portrety współczesnych Islandczyków na tle budzącego się do życia Reykjawiku.
Program islandzki dopełniły cztery wystawy indywidualne znanych fotografów. Spessi w serii „Food, People and Post Office“ zarejestrował zwykłe życie niewielkiej społeczności wyspy Fogo. Na cykl multimedialnej prezentacji „Equivocal“ Katrin Elvarsdottir złożyły się wyabstrahowane z naturalnej narracji zapisy fragmentów życia, swoiste portrety oraz wnętrza ze śladami obecności człowieka, które w nowych układach i konstelacjach, nabrały nowego znaczenia. Zaś seria „Imported Landscape“ Pétura Thomsena stała się przejmującym i niepokojącym świadectwem zmian zachodzących w związku z ingerencją człowieka w przyrodę, próbami jej „oswajania“, adaptacji na własne potrzeby, demonstrowania dominacji nad naturą. W odmienną atmosferę wprowadziła widzów Bjargey Ólafsdóttir. Wystawę „Johanna“ budowały surrealizujące wiekoformatowe fotografie, będące wynikiem eksperymentowania ze światłem i kolorem, próbą uchwycenia niejednoznacznej, tajemniczej atmosfery.
W programie głównym pokazane zostały również temnatyczne polskie wystawy zbiorowe wchodzące w dialog z islandzką fotografią: „Przestrzeń wspólna / przestrzeń własna“ - Joanna Chudy, Michał Grochowiak, Magda Hueckel, Jacek Kołodziejski, Wojtek Kostrzewa, Kacper Kowalski, Monika Masłoń, Michał Przeździk-Buczkowski, Konrad Pustola, Sonia Szóstak, Ula Tarasiewicz. Temat przewodni został przez nich zinterpretowany bardzo różnorodnie – zarówno w odniesieniu do wspólnej przestrzeni do wymiany doświadczeń artystycznych, dialogu, współpracy, tolerancji i otwartości na nowe doświadczenia, czy bliskie i odległe tradycje, dziedzictwo kulturowe itp., ale też jako przestrzeń wewnętrzna, intymna, służąca akcentowaniu swojej odmienności, indywidualności, tożsamości, wytyczaniu granic, alienacji i izolacji od tego co wspólne, generalne, ogólne.
„Przestrzenie duchowe“ była wystawą pokazującą różne oblicza współczesnej duchowości na ziemiach polskich w fotografiach uznanych artystów różnych generacji (Mateusz Baj, Mirosława Gmaj, Alicja Ignaciuk, Monika Krzyszkowska, Jakub Ochnio, Katarzyna Pawlica, Tadeusz Żaczek). Ich zdjęcia stanowiły dokument wycinków z codziennego życia katolików, prawosławnych, żydów, starowierów, muzułmanów.
„COMMON SPACE“ - była wystawą tematyczną przygotowaną w konwencji mistrz – uczeń: znanych profesorów i wyróżniających się studentów uczelni artystycznych w Polsce (m.in.: Agata Zbylut, Aleksander Błoński, Jerzy Boniński, Mariusz Dąbrowski, Andrzej Dworakowski, Andrzej Florkowski, Mariusz Gajewski, Witold Jacyków, Tomasz Komorowski, Paweł Łubowski, Sławomir Marzec, Grzegorz Mazurek, Tomasz Myjak, Mirosław Pawłowski, Leszek Szurkowski, Zbigniew Wichłacz, Piotr Wołyński oraz ich studenci czy doktoranci: Barbara Dziedzic, Kaja Kant, Ewa Kasperek, Karolina Kujawska, Katarzyna Maluga, Katarzyna Talikowska, Wojtek Kostrzewa, Lech Mazurek, Veronika Mishnikova, Tatiana Pancewicz, Szymon Tomsia, Maja Zembrzuska).
W ramach konkursowej części WFFA‘2015 - Programu Open zaprezentowanych zostało sześć wystaw wybranych przez Jury z propozycji zgłoszonych przez polskich artystów młodego pokolenia: Damian Chrobak „Everywhere I look, I’m being looked at“ (pełne humoru, inspirowane światem reklam obrazy będące krytyką wszechobecnego konsumpcjonizmu); Paweł Czarnecki „A Room with a View“ (projekt inspirowany wielkoformatowymi reklamami, przez pryzmat, których rejestrowane były widoki metropolii); Edyta Dufaj „About the Landscape“ (fotograficzna opowieść o minimalistycznym krajobrazie); Sylwia Krędzel „Gravity Forest“ (instalacja fotograficzna o efemerycznym i ulotnym charakterze, zarówno w samej formie prezentacji, jej technicznych aspektach, jak i interpretacji tematu); Tomasz Lewandowski „Cité idéale“ (cykl zdjęć prezentujacych budowane na obrzeżach Paryża, nigdy niedokończone, niezamieszkałe, straszące pustką motywy architektoniczne, będące przykładem projektów utopijnych, totalitarnych założeń urbanistycznych); Maciej Urlich „This is Me“ (cykl dokumentujący portrety przypadkowych kobiet współczesnej dyskoteki).
W ekspozycjach festiwalowych nie zabrakło również obrazu współczesnego islandzkiego pejzażu widzianego oczami piątki polskich twórców - wystawa „…Afar“ (Marcin Jastrzębski, Leszek Kowalski, Jolanta Rycerska, Wiktoria Wojciechowska, Krzysztof Zając).
Część polskich prezentacji została pokazana w ubiegłym roku, podczas biennale fotografii w Reykiawiku Ljósmyndadagar (6-9.02.2014) – z tematem przewodnim kobiet fotografek. Z dużym zainteresowaniem spotkały się: wystawa „Inner space“ – wybranych artystek generacji lat 70. XX w.: Kasia Kalua Kryńska, Joanna Chudy, Anita Andrzejewska, Jolanta Rycerska (wystawę w nieco odmiennej formie można było zobaczyć podczas festiwalu w galerii 101projekt) oraz multimedialna prezentacja dorobku najwybitniejszych polskich fotografek po 1945 r.: Zofia Rydet, Natalia LL, Zofia Kulik, Kasia Majak, Georgia Krawiec, Monika Redzisz (Zorka Projekt), Natalia Wiernik, Magda Hueckel.
Całość tegorocznego WFFA spinała wspólna klamra tematu - szeroko rozumianego „COMMON SPACE“ – zarówno w odniesieniu do inspirującego pejzażu Islandii, do przestrzeni miejskiej czy domowej, jak i wspólnej przestrzeni do wymiany doświadczeń artystycznych, dialogu, współpracy, tolerancji i otwartości na nowe doświadczenia oraz dość odległe sobie tradycje i kultury.
Ósma edycja WFFA, choć znacznie bardziej kameralna, przygotowana została z dużą starannością, miała wysoki poziom, cieszyła się dużym zainteresowaniem.