kontakt o nas intro kronika makulatura archiwalia filmy

Thino Sehgal, „Jestem więc współczesny (I'm so contemporary)”- performance, project Martin Gropius Bau, Fot. A. Holownia
Kerry James Marshall, „Pocałunek (The Kiss)”, z cyklu „Vignette”, akryl na PCV, 182,9x152,4cm, 2018, Galeria Jack Shaiman. Fot. A. Holownia
Laura Lima, „Nieograniczony (Unlimited)”, performance. Fot. A. Hołownia
KTO KUPI PERFORMANS?
HANDEL SZTUKĄ INTERAKTYWNĄ

Alexandra Hołownia

Co roku Targi Sztuki w Bazylei meldują miliardowe obroty. Mimo kryzusu hanel sztuką nadal kwitnie i ma się bardzo dobrze. Rynek sztuki w przeciwieństwie do mocno kontrolowanego rynku finansowego wcale nie jest przejrzysty. Nie funkcjonuje na bazie określonych reguł ani przepisów. Nawet celnicy nie są w stanie określić właściwej wartości malarstwa ani rzeźby. Rynkiem sztuki można łatwo manipulować, na co artyści nie mają żadnego wpływu. Na aukcjach handlarze podbijają wartość prac, które później podczas trwania targów kosztują dużo drożej. Przykładowo, na tegorocznych Art Basel David Zwirner Gallery z Nowego Jorku otrzymała za akryl na płytce PCV, zatytułowany „Vignette no 12” autorstwa Kerry James Marshalla, dwadzieścia pięć miliony dolarów1. Namalowany w 2008 roku w pastelowych kolorach obraz przybliżał pasterską scenę rozgrywającą się wśród pagórkowatego krajobrazu. W swych seriach „Vignette” twórca przedstawił powtarzający się motyw ciemnoskórych par baraszkujących na tle uroczych, rozległych pejzaży. Stylistycznie nawiązywał do XVIII-wiecznego malarstwa w stylu rokoko. W epizodach z życia czarnych ludzi ukazywał piękno, harmonię i miłość2. „Kontynuuję rzadko poruszany we współczesnym malarstwie projekt reprezentowania aspektów czarnej kultury…” - mówił o swym cyklu Marshall3.

W 2008 roku raper P. Diddy, popierający twórczość afroamerykanów, kupił od Marshalla „Vignette no 12” za sto tysięcy dolarów. Praca ta często zmieniała właścicieli. Niestety dochody związane ze spekulacjami, wynikającymi z kilkakrotnego sprzedania dzieła, nie obejmowały autora. Tak więc z dwudziestu pięciu milionów skasowanych w 2018 roku przez galerię Zwirner malarz nie otrzymał nic. Szkoda, że artyści wizualni są pozbawieni korzyści, jakie przynoszą ponowne sprzedaże ich prac. Poza tym galerie nie ujawniają nazwisk kupujących. Dlatego też tak do końca nie wiadomo, kto podnosi koszty. W 2014 roku na Art Basel w Bazylei za płótno „Algierka“ Jeana Babtiste Camille’a Corota, pochodzące ze zbiorów Gustava Rau, anonimowy nabywca dobrowolnie zapłacił dwukrotną sumę gotówką. Uniemożliwiło to sprawdzenie źródła pochodzenia banknotów4. Ilość pranych rok rocznie na targach sztuki pieniędzy jest nieznana. Chodzi tu o zorganizowaną przestępczość, operującą zarobkami z handlu bronią oraz handlu narkotykami w wielkim stylu. Licznie zakupione obrazy są magazynowane w szwajcarskich, przylotniskowych halach wolnocłowych. W 2014 roku brytyjska gazeta The Art Newspaper odnotowała, że tylko na lotnisku w Genewie zdeponowano malarstwo w wartości 5 miliardów franków5. Przyłapanie praczy pieniędzy jest trudne. Muszą tego dokonać instytucje finansowe. Niestety w deklaracjach klienci bankowi tłumaczą, że wpłacane przez nich pieniądze pochodzą z transakcji wynikających z handlu sztuką. Generalnie banki nie wnikają w szczegóły. Targom również nie zależy na dochodzeniu do prawdy, ważne by interes się kręcił. Przede wszystkim największym popytem cieszy się lekkie i łatwe w transporcie malarstwo, grafika czy rysunek. Ciężkie kamienne rzeźby Henry Moora kupują tylko państwowe muzea albo fundacje. Mnie natomiast zaintersował handel performensem. Zastanawiałam się, kto inwestuje w to „nieuchwytne” medium sztuki?

Publiczność interesuje się tym rodzajem ekspresji artystycznej, natomiast kolekcjonerzy nadal bywają zdystansowani. Performensy są sprzedawane jako pliki instrukcji dotyczących logistycznych i koncepcyjnych wymogów potrzebnych do ponownego odtworzenia w przestrzeni otwartej lub na scenie. „Performens pozostaje raczej w formie patronatu, nie stanowi towaru, a jego kupno należy do wyjątku....“6 - mówiła Catherine Wood, kuratorka działu performensu londyńskiego muzeum Tate. W 2014 roku na Art Basel prywatny kolekcjoner zapłacił osiemnaście tysięcy euro za interaktywny performens zamieszkałego w Berlinie Duńczyka - Christiana Falsnaes’a - reprezentowanego przez berlińską galerię PSM. Performatywna instalacja audio zapraszała odwiedzających do założenia suchawek i podążania za instrukcjami artysty, które dopingowały odbiorców do striptisu. Podczas tegorocznego Art Basel wiele galerii z sukcesem oferowało dokumentacje fotograficzne performensów oraz dokumentacje wideo. Galeria Sean Kelly z Nowego Jorku sprzedała pochodzące z 2013 roku edycje „Places of Power Waterfall” Mariny Abramovic, każdą za osiemdziesiąt tysięcy euro. Galeria Helga de Alvear z Madytu7 znalazła nabywcę dwóch fotografii z performensu Santiago Sierra za sześć tysięcy dolarów. Amerykanka Liz Parks8, doradca sztuki i marketingu, twierdzi, że obecność artysty podnosi wartość performensu, a sama dokumentacja stanowi tylko upośledzoną wersję oryginału. Kolekcjonerów sztuki performensu charakteryzuje bardziej pasja niż pożądanie praktycznej inwestycji. „Kupujesz związek z artystą...”9 - podkreślała RoseLe Goldberg, założycielka nowojorskiego Biennale performensu „Performa“. Zwolennicy sztuki performensu wierzą jednak, że rynek nadrobi w końcu zaległości w tej dziedzinie. Christian Falsnaes uważa, że w dobie postindustrialnego kapitalizmu rośnie zapotrzebowanie na wszystko.

Artluk 2/2018

1 https://www.theartnewspaper.com/news/marshall-art-how-collectors-fell-for-kerry-james

2 https://www.nytimes.com/2016/10/17/t-magazine/kerry-james-marshall-artist.html

3 https://www.youtube.com/watch?v=zzwSwPeLq7g

https://www.moma.org/collection/works/9661

4 The Artnewspaper, Art Basel Weekend edition 20-22 june 2014, str.2.

5 Ibidem.

6 https://www.tate.org.uk/context-comment/video/curator-catherine-wood-on-performance-art

7 http://www.helgadealvear.com/web/index.php/santiago-sierra-3/?lang=en

8 http://www.parksfineart.com/about/

9 http://performa-arts.org/performa-presents/biennial

powrót